Sezonowe wypadanie włosów
Jesień jest jedną z pór roku w których często obserwujemy wzmożone wypadanie włosów. Liczne badania pokazują, że mieszki włosowe podlegają cyklicznej aktywności w poszczególnych miesiącach w ciągu roku. Latem i zimą wzrasta aktywność wzrostu włosa ponieważ organizm ewolucyjnie dąży do ochrony skalpu przed słońcem i przed niskimi temperaturami. Jesień i wiosna są natomiast stanem przejściowym, kiedy włosy wypadają bardziej intensywnie. Wiele źródeł mówi o tym, że wypadać może od 50-100 włosów dziennie, liczba ta jest jednak bardzo indywidualna. Gdy obserwujemy narastające i przedłużone w czasie wypadanie należy udać się do specjalisty i upewnić, że nie jest to związane z poważniejszymi chorobami czy niedoborami.
Suplementy przydatne jesienią - które wybrać?
Probiotyki
- Flora jelitowa uczestniczy w wytwarzaniu witamin z grupy B i K, odpowiada za wchłanianie wielu składników odżywczych, a także detoksykację szkodliwych substancji
- Wśród probiotyków największym potencjałem i najlepiej przebadanym jest szczep Lactobacillus rhamnosus GG (jedna z bakterii kwasu mlekowego).
Kwasy tłuszczowe omega-3
- Organizm nie ma zdolności do samodzielnego ich wytworzenia
- Należą do NNKT, czyli niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych
- Wyróżniamy ALA (nasiona lnu, chia, orzechy, olej lniany) oraz aktywne formy EPA oraz DHA (tłuste ryby, algi, owoce morza). ALA jest prekursorem do aktywnych postaci EPA i DHA jednak proces ten jest mało efektywny
- Aby dostarczyć odpowiednie ilości należałoby jeść porcję tłustej ryby dwa razy w tygodniu . Niestety w Polsce mała część populacji spełnia takie zalecenia. Właściwą suplementacją jest wtedy 0,5-2 g dziennie. Dobrym wyborem będą suplementy pozyskiwane z małych i krótko żyjących ryb (np. sardynki) gdyż są one mniej zanieczyszczone natomiast dla wegetarian istnieją preparaty z alg morskich
- Kwasy tłuszczowe są bardzo wrażliwe na utlenianie pod wpływem światła, temperatury, powietrza dlatego warto przechowywać je w lodówce oraz wybierać te w ciemnych, szklanych butelkach. Dodatek witaminy E także będzie zwiększał ich stabilność
- Mają działanie przeciwzapalne. Wiele chorób skóry głowy, a także samo wypadanie włosów może być generowane przez stan zapalny
- Niedobór może powodować zaburzenia procesu rogowacenia
- Utrzymują prawidłową sprężystość, koloryt skóry i włosów. Zapobiegają też utracie wody przez skórę zapewniając jej prawidłowy nawilżenie
- Wzmacniają układ immunologiczny
- Mogą modulować działanie androgenów i hormonów tarczycy co jest ważne przy telogenowym i androgenowym łysieniu.
- Jednoczesne przyjmowanie kwasów EPA i DHA oraz leków obniżających ciśnienie tętnicze może spowodować zbyt niskie ciśnienie krwi
- Połączenie kwasów EPA i DHA z lekami przeciwzakrzepowymi potencjalnie nasila efekt działania leków.
Witamina C
- Według amerykańskiej agencji FDA i Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności zapotrzebowanie wynosi między 60 mg a 120 mg na dobę
- Źródła w diecie to między innymi natka pietruszki, porzeczki czarne, papryka czerwona, cytrusy, kiwi. Jest bardzo wrażliwa na działanie temperatury, warto o tym pamiętać przygotowując posiłki
- Poprawia też wchłanialność żelaza, dlatego jest ważna u pacjentów którzy mają problem z wypadaniem włosów związanym z jego niedoborem
- Bierze udział w syntezie kolagenu (ważną część strukturalną włosa) i sieciowaniu włókien keratynowych, poprawia mikrokrążenie w skórze głowy
- Odgrywa rolę w zapobieganiu infekcjom, gojeniu ran i jest silnym antyoksydantem
- Badania wykazały , że skraca czas przeziębienia oraz łagodzi jego przebieg szczególnie u sportowców
- Dobrze jest łączyć z bioflawonoidami, gdyż znacznie poprawiają jej biodostępność
- Skutkami ubocznymi jej nadmiaru są zaburzenia układu pokarmowego, a z jej suplementacją powinny uważać osoby z kamicą nerkową i wysokim stężeniem szczawianów.
Witamina E
- Chroni organizm przed wolnymi rodnikami, gdyż jest bardzo silnym antyoksydantem
- Reguluje wydzielanie łoju, a niedobory powodują rogowacenie mieszków włosowych
- Główne źródła to oleje roślinne, orzechy, pestki, niektóre warzywa czy produkty zbożowe
- Nadmiar witaminy E wydalany jest z żółcią i z moczem
- Osoby przyjmujące żelazo powinny zachować odstęp czasowy i przyjąć witaminę E dopiero po kilku godzinach
- Witamina E powinna być przyjmowana z tłuszczem, ponieważ jest ona w nim rozpuszczalna.
Witamina A
- Jest kolejnym silnym antyoksydantem
- Witamina A to retinol oraz jego pochodne: beta karoten i karotenoidy
- Wzmacnia układ odpornościowy
- Odpowiada za prawidłowe nawilżenie skóry a także reguluje pracę gruczołów łojowych
- Jej niedobór powoduje wysychanie skóry, włosy stają się suche i łamliwe, ich wzrost jest zahamowany
- Główne źródła odzwierzęce: podroby, ryby, jaja. Żółte i pomarańczowe warzywa i owoce są źródłem prowitaminy A- beta karotenu.
Witamina D
- Niedobory witaminy D to bardzo istotny i poważny problem. Dotyczy około 90% ludności w Polsce. Jej niedobór związany jest nie tylko z problemami kostnymi, ale też z innymi aspektami naszego zdrowia
- Badania wykazały, że jej niedobór ma związek z ryzykiem m.in. chorób autoimmunologicznych (m.in. łuszczycy, Hashimoto), chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów, cukrzycy, nadciśnienia, chorób psychiatrycznych, czy chorób metabolicznych. Jej receptory znajdują się w prawie każdej komórce organizmu, dlatego jej niedobór wpływa również na wypadanie włosów, istotną rolę odgrywa w łysieniu plackowatym. Wynika to z faktu, że receptor witaminy D, który wykazuje ekspresję w keratynocytach mieszka włosowego oraz odpowiada za prawidłowy przebieg cyklu życia włosa
- W sposób naturalny występuje w niewielkiej ilości produktów m.in. w rybach, jajkach, pieczarkach. Szacuje się, że z diety pochodzi 10-20 % całego zapotrzebowania. Natomiast głównym źródłem jej czerpania jest synteza skórna
- W miesiącach od maja do września można zapewnić jej optymalny poziom wystawiając na słońce 18 % ciała (podudzia i przedramiona bez filtra) codziennie w godzinach 10-15. W pozostałych miesiącach ze względu na kąt padania słońca w Polsce nie jesteśmy w stanie wyprodukować jej w odpowiedniej ilości. Dlatego w miesiącach od września do kwietnia zalecana jest suplementacja. Jeśli nie spełnione zostaje kryterium ekspozycji na słońce także w okresie letnim zalecana jest suplementacja całoroczna
- Najlepiej jest zbadać poziom aktywnego metabolitu - 25(OH)D3. Stężeniem optymalnym w krwi obwodowej jest 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l). Przy takich wynikach należy przyjmować dawkę profilaktyczną. Aby poznać dawki podtrzymujące odsyłam do rekomendacji ekspertów (MAVIPURO Polska 2018). Natomiast gdy wynik jest niższy należy skonsultować się z specjalistą i odpowiednio dobrać dawkę. Co ważne, podaż jednorazowych dawek uderzeniowych nie jest zalecana. W przypadku noworodków i dzieci zalecane dawki suplementacji są mniejsze (również skonsultuj je z lekarzem)
- Grupami ryzyka są osoby starsze, otyłe oraz osoby z ciemniejszą karnacją
- Witaminę D powinno się przyjmować z posiłkami bogatymi w tłuszcze (z dodatkiem np. oliwy, mięsa, ryb , avocado) nawet jeśli w gotowym preparacie jest zawieszona w tłuszczach. Ponieważ większa powierzchnia tłuszczu zwiększy wchłanianie witaminy D.
- Nie poleca się łączyć witaminy D3 z produktami wysokobłonnikowymi np. z otrębami owsianymi i pszennymi
- Witamina D oraz K pełnią synergistyczny udział w niektórych procesach metabolicznych. Obecnie nie ma jednak wskazań ani rekomendacji, by łączyć witaminę D i K w suplementacji. Odpowiednią ilość witaminy K łatwo jest dostarczyć z dietą.
Witaminy z grupy B
Należą do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Niedobory czterech z nich: biotyny, kwasu foliowego, ryboflawiny i witaminy B12 mają udowodniony wpływ na kondycję włosów.
Biotyna
- Niedobór biotyny jest niezwykle rzadki ponieważ witamina ta występuje powszechnie w żywności, a także wytwarzana jest przez bakterie przewodu pokarmowego. Jej wystarczające spożycie to 30 µg/dzień
- Podawanie biotyny będzie skutecznie na wypadanie włosów tylko w przypadku jej niedoborów. Może do nich dojść m.in. w trakcie ciąży, przy stosowaniu antykoncepcji, w zaburzeniach mikroflory jelitowej (np. po antybiotykoterapii), u osób spożywających surowe kurze jaja
- Wykazano jej wpływ na strukturę włosów i paznokci. Kumuluje cząsteczki siarki we włosach ułatwiając jej wbudowanie przez co nadaje im sprężystość i elastyczność. Wpływa też na aktywność mieszka włosowego
- Warto zwrócić uwagę, że jej suplementacja może powodować fałszywe wyniki badań tj. poziom hormonów tarczycy oraz płciowych, a także markerów nowotworowych i chorób serca. Przed badaniami warto ją odstawić na co najmniej 3 dni.
Witamina B5 (kwas pantotenowy)
- Pobudza keratynocyty, czyli budulec skóry i włosa. Ponadto jest odpowiedzialna za ich prawidłowe nawilżanie oraz zwiększa odporność włosów na czynniki zewnętrzne. Odpowiada za pigmentację, opóźnia więc procesy siwienia
- Ze względu na to, że kwas pantotenowy jest szeroko rozpowszechniony w pokarmie, a także wytwarzany jest przez florę jelitową, wystąpienie niedoboru tej witaminy u ludzi jest bardzo rzadkie.
Kwas foliowy (witamina B9)
- Dotychczasowe badania świadczą o tym, że spożycie folianów w populacji polskiej nie jest wystarczające
- Źródłem folianów są między innymi: zielone warzywa, soczewica, jajka, ryby, podroby
- Zalecane spożycie folianów w diecie wynosi 400 mcg dziennie
- Foliany należą do związków bardzo wrażliwych na działanie czynników środowiskowych, co sugeruje, że obróbki termiczne mogą zmniejszać ich ilość w pożywieniu. Wchłanianie w przewodzie pokarmowym jest ograniczone i wynosi ok. 50 %. Znacznie większą przyswajalność mają jednak syntetyczne formy z występujące w preparatach farmaceutycznych
- Na niedobory folianów narażone są w szczególności osoby z chorobami przewodu pokarmowego, a także alkoholicy i palacze tytoniu. Kobietom w ciąży i karmiącym zalecana jest suplementacja.
Witamina B12
- B12 to właściwie tylko źródła odzwierzęce, na jej niedobór narażone są w znacznym stopniu wegetarianie i weganie. Dziennie zapotrzebowanie to 2 mikrogramy. Wchłanianie z przewodu pokarmowego to tylko 1%, dlatego przy suplementacji przyjmuje się znacznie wyższe dawki niż wynosi zapotrzebowanie
- Przed rozpoczęciem suplementacji witaminy B12 warto oprócz jej poziomu oznaczyć również homocysteinę, której podwyższony wynik może świadczyć o niedoborach B12
- Biorą udział w syntezie DNA oraz w procesach krwiotwórczych co sugeruje, że może odgrywać rolę w wysoce proliferacyjnych mieszkach włosowych. Czerwone krwinki przenoszą tlen i substancje odżywcze do skóry głowy. Stymulują odbudowę mieszków włosowych , zapobiegają wypadaniu i siwieniu włosów oraz regulują pracę gruczołów łojowych
- Uwaga na niedobory B12 u osób przyjmujących metforminę oraz leki obniżające pH żołądka
- Nie należy łączyć witaminy B12 z witaminą C
- Przed badaniami krwi należy na kilka dni wyłączyć suplementację witaminą B12
- Kwas foliowy i B12 w suplementach występuje w różnych postaciach jednak najlepszym wyborem jest stosowanie form metylowanych, gdyż znaczna część osób ma mutację genu MTHFR co uniemożliwia ich metabolizowanie. Metylowana postać jest formą bioaktywną najbardziej zredukowaną, całkowicie przyswajalną. Suplementowanie innych postaci wiąże się z ryzykiem, dlatego warto wybrać formę metylowaną lub przeprowadzić badanie na mutację genu MTHFR.
Cynk
- Jest to pierwiastek który bardzo istotnie koreluje ze stanem włosów i skóry głowy
- Ma wpływ na wszystkie podstawowe procesy życiowe, gdyż jest składnikiem aż 300 enzymów, jest także silnym antyoksydantem i stymuluje odporność
- Organiczne formy w suplementach tj. cytrynian i glukonian są lepiej przyswajalne
- Średnie dzienne zapotrzebowanie to 10-12 mg/ dobę
- Wchodzi on w szlaki morfogenezy włosów, ułatwia syntezą keratyny
- Jego niedobór spowalnia gojenie ran, wypadanie i łamliwość włosów. Zwiększa skłonność do chorób bakteryjnych skóry, występowania zmian zapalnych oraz łuszczenia. Terapia cynkiem poprawia funkcjonowanie gruczołów łojowych co sugeruje jego zasadność w suplementacji u osób z łojotokowym zapaleniem skóry
- Organizm nie potrafi sam go wytworzyć co oznacza, że należy zadbać o jego odpowiednią ilość w diecie. Osobami narażonymi na ich niedobór są wegetarianie, gdyż biodostępność z roślin jest mniejsza niż z mięsa.
- Cynk zmniejsza działanie ibuprofenu, kwasu acetylosalicylowego, glikokortykosteroidów, leków moczopędnych
- Nie należy łączyć cynku z: żelazem, miedzią, magnezem, wapniem, produktami mlecznymi.
Selen
- Polskie gleby są średnio zasobne w selen, dlatego jego niedobór jest bardzo powszechny. Jego najlepszym źródłem są orzechy, ryby zwłaszcza tuńczyk i łosoś, grzyby i jaja
- Formy organiczne tj. L- selenometionina i selenocysteina są lepiej przyswajalne niż formy nieorganiczne. Ciekawym rozwiązaniem są także drożdże selenowe ponieważ jego wchłanianie jest dodatkowo wzmacniane obecnością witamin w drożdżach (głównie B i E)
- To bardzo silny antyoksydant, czyli chroni przed stresem oksydacyjnym
- Badania wykazały, że stosowanie selenu znacznie poprawia stan skóry, zmniejsza szorstkość i łuszczenie
- Na niedobór narażone są osoby z chorobami autoimmunologicznymi(bardzo ważna rola w chorobach tarczycy tj. Hashimoto) zaburzeniami odporności, układu krążenia i nowotworami
- Liczne badania wskazują na korelację między niedoborami selenu a wypadaniem i przedwczesnym siwieniem włosów.
W dzisiejszych czasach ciężko o dobrej jakości żywność, dlatego wielu specjalistów poleca indywidualnie dobraną, poprzedzoną badaniami suplementację. Niestety nadmiar niektórych witamin na przykład A, E, czy selenu, cynku może wręcz intensyfikować wypadanie włosów. Z tego powodu suplementacja powinna być dobrze przemyślana i ustalona ze specjalistą. Pamiętać musimy także, że suplementacja jest uzupełnieniem zdrowej diety, a nie jej zamiennikiem.
Autor: Michalina Rutkowska, magister farmacji
SPRAWDŹ JAK UMÓWIĆ KONSULTACJĘ U TRYCHO-DIETETYKA